Çiftçiler için Tarım Robotları Rehberi: Avrupa’daki Çiftçilerin Bilmesi Gerekenler

Gerçek şu ki, yasal belirsizlik çiftçilerin yeni teknolojileri benimsemekte tereddüt etmelerinin başlıca nedenlerindendir. Araştırmalar tarımsal robotik teknolojisine olan ilginin yüksek olmasına rağmen birçok çiftçinin yasal durum netleşene kadar bu teknolojiyi benimsemekte kararsız kaldığını göstermektedir. İyi haber şu ki, Avrupa Birliği tarımsal robotların güvenli ve verimli şekilde kullanılmasını desteklemek için net kurallar oluşturmaya aktif olarak çalışıyor. Bu çerçeveleri anlamak, uzun vadede sizin yararınıza olacaktır.


AB’de bir tarım makinesi satın aldığınızda üzerinde “CE işaretini” görürsünüz. Bu yalnızca bir etiket değildir; aslında ürünün Avrupa pazarına giriş pasaportudur. Yani üretici, makinenin AB güvenlik gerekliliklerini karşıladığını onaylamıştır. Çiftçi olarak, bu makinenin güvenlik göz önünde bulundurularak tasarlandığı, Makine Direktifi ve Tarım ve Ormancılık Makinaları Yönetmeliği gibi belirli AB direktiflerine uygun olduğu ve ürünün güvenliği konusunda size temel bir güvence sunduğu anlamına gelir. Şu anda üreticiler, ISO standartları gibi belirli teknik standartlara uymakla yasal olarak yükümlü olmasalar da, çoğu kalite ve güvenliğe verdikleri önemi göstermek (ve daha teknik bir ifadeyle, ilgili yasalara uyum sağladıkları varsayımını oluşturmak) için bu standartlara uymayı tercih etmektedir. Bu standartları, uzmanlar tarafından üzerinde uzlaşılan ve sektörün en iyi uygulamalarını yansıtan ölçütler olarak düşünebilirsiniz.


İşte tam burada ürün sorumluluğu devreye girer ve çiftçi olarak sizi korumak açısından büyük önem taşır. AB yasalarına göre bir tarım robotu kusurluysa ve size, çalışanlarınıza, mahsulünüze ya da hatta komşu mülklere zarar verirse, üretici ihmali olmasa bile sorumlu tutulabilir. Bu durum, çiftçiler için oldukça güçlü bir koruma sağlar. Yasa üç tür kusur tanır. Birincisi, üretim sırasında bir sorun meydana geldiğinde ve makine olması gerektiği gibi üretilmediğinde ortaya çıkan üretim kusurlarıdır. İkincisi, ürünün güvenli olmayan bir şekilde tasarlandığı durumlarda görülen tasarım kusurlarıdır. Üçüncüsü ise, yetersiz uyarılar veya talimatlar nedeniyle ortaya çıkan bilgi kusurlarıdır. Bu durumun çiftçiler için özellikle değerli olmasının nedeni, üreticinin dikkatsiz olduğunu kanıtlamanıza gerek olmamasıdır; yalnızca ürünün kusurlu olduğunu ve zarara yol açtığını göstermeniz yeterlidir.

Teknoloji meraklısı birçok çiftçinin aklını kurcalayan bir soru var: Robot traktörünüz toprak koşulları, verim, GPS konumları ve tarla işlemleri hakkında veri topladığında bu verilerin sahibi kimdir? Tarlalarınızda çalışan tarım robotları, mahsul verimini tahmin etmek, tarımsal uygulamaları optimize etmek, finansal kararlar almak ve robotun performansını zaman içinde geliştirmek için kullanılabilecek değerli bilgiler toplar. Burada karmaşık olan kısım, geleneksel mülkiyet hukukunun veri gibi dijital varlıklar için tasarlanmamış olmasıdır. Verilerinize, traktörünüze sahip olduğunuz şekilde “sahip olamazsınız”. Ancak AB, ekipmanınız tarafından üretilen veriler üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmanızı sağlayan Veri Yasası’nı yürürlüğe koymuştur. Bu yasa, kullandığınız ürünler tarafından üretilen verilere erişim hakkınızı ve bu verilerin sizinle veya üçüncü taraflarla paylaşılmasını talep etme hakkınızı tanımlar. Verilerle ilgili tüm anlaşmalar şeffaf ve makul olmalıdır ve en önemlisi, şirketler çiftliğinizden elde edilen verileri işinize zarar verebilecek rakip ürünler geliştirmek için kullanamaz. Peki bu pratikte ne anlama geliyor? Bu verileri kullanarak, artık bir zamanlar yalnızca tedarikçinin erişebildiği bilgilere siz de erişebilirsiniz. Böylece, orijinal tedarikçiye (yüksek ücret talep edebilecek) geri dönmek zorunda kalmadan makinelerinizin bakımını veya onarımını herhangi bir üçüncü tarafa yaptırabilirsiniz.

Tarımsal robotik için düzenlemeler hızla gelişiyor ve bu aslında iyi bir haber. Net kurallar, yatırımınıza daha fazla güven, sorunlar ortaya çıktığında daha güçlü bir koruma, çiftlik verileriniz üzerinde daha fazla kontrol ve sektörde sürekli yenilik anlamına geliyor. Elbette tarımsal robotik teknolojisini benimserken dikkate alınması gereken yasal hususlar vardır, ancak bunlar bir engel oluşturmamalıdır. Bu düzenleyici çerçeveyi, yeniliklerin gelişmesine olanak tanırken sizi koruyan bir güvenlik ağı olarak düşünebilirsiniz. Tarımın geleceği giderek daha fazla otomatikleşiyor ve AB, bu geleceğin çiftçiler için güvenli, adil ve faydalı olmasını sağlamak için çalışıyor. Tarımsal robotik teknolojisinin benimsenmesi tarım şeklinde önemli bir değişimi temsil ediyor ve her büyük değişim gibi, bu da beraberinde sorular ve belirsizlikler getiriyor. Ancak düzenleyici ortam hakkında temel bilgilere sahip olarak çiftliğinizi daha verimli ve sürdürülebilir hale getirecek yenilikleri desteklerken çıkarlarınızı koruyacak çerçevelerin mevcut olduğunu bilmenin güveniyle bu teknolojilere yaklaşabilirsiniz.

Teşekkürler: Bu blog yazısı, Rocco Limongelli (yazar) ve Andrea Bertolini tarafından kaleme alınan, Advances in Agri-Food Robotics (Tarımsal Gıda Robotiklerinde Gelişmeler) kitabının “Avrupa Birliği’nde Tarımsal Robotik İçin Düzenleyici Çerçeveler ve Standartlar” başlıklı bölümü kapsamında yürütülen araştırmaya dayanmaktadır.

Bertolini, A., & Limongelli, R. (2024). Regulatory frameworks and standards for agricultural robotics in the European Union. Burleigh Dodds Science Publishing.